Interview Herman Witkam Deel I – Het Kunnen Spelen Van Een Instrument

Hoe goed moet je kunnen spelen?

Vrijwel alle componisten die ik heb gesproken zijn het er over eens dat je niet perse een goed instrumentalist hoeft te zijn om goede muziek te kunnen schrijven. Het heeft uiteraard wel zo zijn voordelen en daar wil ik hier wat dieper op ingaan. Herman Witkam (bekend van o.a. App en de jeugdfilms Spijt!, Mees Kees en Dikkertje Dap) speelt een groot arsenaal aan blaasinstrumenten en heeft o.a. de ‘Ethnic Woodwinds’ van Symphobia (ProjectSam) ingespeeld. Daarnaast speelt hij ook veel snaarinstrumenten (van de gitaarfamilie, niet de strijkers) en wat percussie.

Het helpt mij heel erg om stukken te kunnen inspelen. Dat gaat bijna altijd behalve als het over strijkers en koperblazers gaat, maar daar bel ik goede mensen voor. Het is fijn dat een groot deel van de compositie vanaf het begin al is opgebouwd uit live instrumenten en geen samples. Mijn muziek is daardoor wel iets minder strijker georiënteerd. Ik probeer zoveel mogelijk in te spelen zodat je al een veel meer akoestisch gevoel krijgt vanaf het begin. – Herman Witkam

Muziek maken met de computer

Tegenwoordig kun je er vanuit gaan dat muziek voor films met de computer gemaakt wordt. Dat maakt veel dingen makkelijker, maar componisten merken ook dat het hun beperkt of in ieder geval hun denken beïnvloed. Zo werk je tegenwoordig bijna altijd met een click-track die (als je er niets mee doet) gewoon doorloopt en het vrije ritme uitsluit. Daarnaast is het proces van het ‘spelen’ van muziek en al spelende een theme bedenken heel anders dan het programmeren van een muziekstuk. Het is ook een stuk makkelijker om een pianostuk te kunnen inspelen (al is het maar voor de demo) dan het noot voor noot in te tekenen op de piano roll.

Als je de instrumenten niet zelf inspeelt voor de final mix kun je er nog steeds beter voor componeren. Ik heb in de studio bijvoorbeeld een hobo liggen waar ik wel geluid uit krijg, maar waarvan ik mezelf niet goed genoeg vind spelen om het te gebruiken in opnames. Daardoor begrijp ik echter wel beter wat de range is en hoe je er voor moet schrijven. Het helpt je om te communiceren met muzikanten. – Herman Witkam

Dit is ook op te vangen door veel instrumentenkennis op te doen door daarover te lezen. Het is uiteraard onmogelijk om alle instrumenten te bespelen, maar ook al speel je maar één instrument goed, dan is die kennis al enigszins door te vertalen naar andere instrumenten. Helemaal als het gaat om het overbrengen van gevoel. Wat altijd een goed idee is om de instrumenten in actie mee te maken. Dat kan bij een concert, maar je kunt ook een keer met iemand gaan zitten en vragen hoe alles precies werkt. Ik denk dat er veel muzikanten zijn die zich best gevleid voelen als je hen het hemd van het lijf vraagt over hun instrument en passie.

Stijl

Het hangt ook heel erg af van wat je gaat doen. Ik heb een film gedaan waarvoor de regisseur een elektronische score wilde. Hij wist dat ik ook akoestische dingen maak en dat vindt hij heel tof, maar de film gaat over een ziekenhuis waar IVF behandelingen gegeven worden en embryo’s per ongeluk verwisseld werden en het klinische van synthesizers werkte zo goed dat we dat niet wilden verstoren door er akoestische instrumenten in te gooien. Het is echt alleen maar synths. – Herman Witkam

Nu is het wel zo dat er binnen het filmmuziek genre (als dat al in een genre te vatten is) veel verschillende stijlen aan bod komen. Als jij je richt op één stijl, of alleen elektronische muziek maakt, zul je veel kansen mislopen. Helemaal in Nederland worden niet veel films gemaakt die daar specifiek om vragen. Er zijn componisten die zich zo specifiek ergens op richten, maar dan moet je wel meer internationaal naar projecten gaan zoeken.

Dus om een lang verhaal kort te maken: nee, het is niet nodig om een instrument (goed) te kunnen bespelen, maar het werkt wel enorm in je voordeel. Mocht je nog geen instrument bespelen (en voor elke media componist) is het aan te raden piano te leren bespelen. Het systeem is vrij eenvoudig te leren en het klavier wordt standaard gebruikt in software en als input tool. Ook al speel je alleen strijkers, met een midi keyboard kun je die vrij goed bespelen en inspelen waarna je het dan met muisklikken kunt bewerken. Dat scheelt een hoop tijd.

Dit is een deel uit het interview met Herman Witkam. Het volledige interview is verwerkt in het boek.

Bedankt voor het lezen,

Karl Heortweard

Interessant? Lees verder in het boek ‘You Shoot, I Score!